هایپشیا زنی در کنار شب زدگان
در جستجوی زنانی که دست بیداگر تاریخ مردسالار آنان را از خاطره ها زدوده بود ، به نام هایپشیا برخوردم.زنی فیلسوف و ریاضیدان و ستاره شناس که گویی طرز درست کردن اسطرلاب را هم بلد بوده است.بهترین شاگرد او در هنگام احتضار برایش می نویسد : تو برایم بهترین مادر ، بهترین ،خواهر و بهترین معلم بودی
هایپشیا دختر تئون[1] و فیلسوفی یونانی و طرفدار فلسفه نئو افلاطونی بود که ریاضیات و نجوم را به خوبی نزد پدر فرا گرفت و از معلم خویش جلو تر رفت و سر آمد همه فیلسوفان و ریاضی دانان هم عصر خود شد.زیبایی چهره، شیوایی کلام؛ و شمرده گویی ،و هوش سرشار به او وجهه ای داده بود که همه را مفتون خویش کرده بود. در حالیکه ردای فیلسوفان را می پوشید ،با اعتماد به نفس در میان مردم ظاهر می شد و برای کسانیکه مشتاق بودند از فلسفه افلاطون و ارسطو سخن می گفت. مردم از جاهای دور برای شنیدن صحبتهای او به خانه ی وی می آمدند. در بین شاگردان او مسیحیانی نیز دیده می شدند.
او از اینکه در جمع مردان به سخن گفتن بپردازد هیچ ابایی نداشت.آنقدر معروف شده بود که حاکم شهر اسکندریه،اُرستیس همیشه از او تقدیر می کرد. مردم گمان می کردند که علت اینکه اُرستیس به مسیحیت نمی گرود و به نزد اسقف بزرگ سیریل نمی رود ،هایپشیاست.
منابعی که ما برای آگاهی از زندگی هایپشیا در دست داریم بسیار اندک هستند. از جمله آنها می توان موارد زیر را نام برد:
v دایره المعارف سودا که در مورد ده قرن تاریخ روم شرقی است
v نامه های سینوسیوس که یکی از معروف ترین شاگردان اوست
v مرجع کوچکی در کتاب تاریخ فیلوستیورکیوس
v تاریخ مالا لاس که متعلق به قرن ششم است و صحت نوشته های این تاریخ نویس مورد تردید است.
v کتاب تاریخ سقراط اسکولاستیوس(با سقراط فیلسوف آتنی فرق می کند)
v کتاب تاریخ جان نیلکیو- که الحاقاتی قبطی دارد و به عربی ترجمه شده است
v مقدمه کتاب سوم القمس بطلمیوس که توسط تئون پدر هایپشیا تفسیری بر این کتاب نوشته شده است.
آثاری که به هایپشیا تعلق دارند همه در آتش سوزی کتابخانه اسکندریه از بین رفته اند.اما عنوانهای آثار او که در نامه های سینوسیوس نوشته شده ، ما را با این زن فیلسوف بهتر آشنا می سازد. از جمله کارهای وی می توان موارد زیر را نام برد:
· کمک به پدر در ویرایش کتابهای القمس بطلمیوس
· کمک به پدر در ویرایش عناصر اقلیدس
· نوشتن تفسیری برحساب دیوفانتوس
· نوشتن تفسیری بر مخروط آپولیوتوس
· نوشتن مطالبی در مورد مخروطهای فضایی
· اختراع اسطرلاب و هیدرومتر را هم به او نسبت داده اند.
سقراط در کتاب تاریخی خود از او به عنوان یک جادوگر یاد می کند که با توسل به آلات موسیقی، جادو و اسطرلاب مردم را اغوا می کرد.
روزی اسقف سیریل از کنار خانه او می گذشت ، هلهله ای در آنجا دید. عده ای در حال داخل شدن به خانه هایپشیا بودند، عده ای در بیرون پرسه می زدند ، عده ای هم در حال خارج شدن بودند.اسقف از مردی پرسید در اینجا چه خبر است؟ این هلهله برای چیست؟
مرد در جوابش گفت اینجا خانه هایپشیاست. او در منزلش به مردم آموزش می دهد.
موج حسادت همه وجود او را فرا گرفت و در همانجا نقشه ای شنیع برای کشتن او در نظر گرفت.
روزی هایپشیا می خواست سوار کالسگه شود و به کتابخانه اسکندریه برود. مردم پیرامون او را گرفتند و بر علیه او شعار دادند.عده ای شورشی جلوی کالسکه را گرفتند و از او خواستند که متوقف شود. سپس او را پائین کشیدند و لباسش را در آوردند و او را هو زدندو تا کلیسا بر روی زمین کشاندند.سپس بدن او را تکه تکه کردند و گوشتش را به وسیله صدفهای تیز از استخوان جدا کردند و گوشتهای تنش را در جایگاهی از آتش که آن را سینارون می نامیدند ، انداختند.
این رویداد در چهارمین سال اسقفی سیریل رخ داد . بعضی از مسیحیان می گویند که او یکی از شورشیان بود و جز کشتن او چاره دیگری نبود.
می گویند سخنرانیهایی که سیریل بر علیه هایپشیا می کرد مردی به اسم پیتر را برای کشتن او برانگیخت.
25 سال پیش از این ماجرا، عموی سریل معبدی به اسم سراپیوم را که برای سراپیس ،خدای نگهدارنده اسکندریه ، ساخته شده بود ویران کرده بود و سلطه مسیحیت را اعلام کرده بود. اما اکنون سریل احساس می کرد که وجود هایپشیا همه چیز را به حال اول بر می گرداند
پس از مرگ وی شاگردان او به آتن گریختند.
اما هر که با علم خو بگیرد ، شاید زمانی غبار جهل نام او را از خاطرها ببرد اما دیری نمی پاید که خورشید حقیقت از پس ابرهای جهالت خود را نشان می دهد.
منابع:
www.medmadeexpert.com/pocm/getting_started_victors_history.html
http://womenshistory.about.com/od/hypati1/a/hypatia.htm
http://www.astr.ua.edu/4000WS/HYPATIA.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Hypatia_of_Alexandria
http://er.wikipedia.org/wiki/serapeam
http://penlope.uvhicago.edu/~grout/encyclopedia_romana/greece/paganism/hypetia.html
www.polyamory.org/~hypatia/primary_sources.html
www.history_mcs.st_andrews.ac.uk/mathematicians/hyppatia.html
[1] تئون یک فیلسوف بود و آخرین کسی بود که در موزه اسکندریه تدریس کرد